With one hand waving free

Onlangs maakte ik een beroerde val van de trap. Ik brak daarbij mijn bovenarm. Dat betekent een periode van verplichte rust. Vier tot zes weken de arm laten hangen. Weinig doen, de arm moet vanzelf genezen. In de tussentijd gaan de doktoren op zoek naar de oorzaak van de val, en zoeken ze naar manieren om herhaling te voorkomen.

Ik heb één hand vrij om te bewegen. With one hand waving free, zingt Bob Dylan in het lied Mr. Tambourine Man. De tijd die ik nu heb, kan ik gebruiken om te lezen. Literatuur als levensbehoefte. Mar waar lees ik dan over? Gaan de boeken over hoofdzaken, neurologische problemen?

Misschien kan ik beter lezen over nederigheid. Over hoe het is om afhankelijk te zijn. Om hulp te vragen, en niet alles zelf te willen doen. Nu nog op zoek naar goede boeken over deze thema's. Ik houd me van harte aanbevolen voor boekenlijstjes.

Literatuur als levensbehoefte

"Literatuurliefhebber Pieter Steinz kreeg in de zomer van 2013 te horen da hij ALS had en dat de kwaliteit van zijn leven snel zou afnemen. Een half jaar later begon hij in NRC een weekboek waarin hij het verloop van zijn ziekte verbond met de boeken die hij las of herlas. Kafka, Dickens, Reve, Shakespeare, Szymborska en vijftig andere schrijvers werden zijn reisgenoten."

Zo staat te lezen op de achterflap van het boek Lezen met ALS: Literatuur als levensbehoefte, dat in 2015 verscheen. Een mooie kroniek, lezen als een vorm van troost, als levensbehoefte. Maar wat lees je na een val?

Een val van de trap, waarbij mijn bovenarm is gebroken. Een val wat het gevolg was van een lichte beroerte, zoals het zich laat aanzien. Ik heb al gedacht aan De Val van Albert Camus, over het leven van Jean-Baptiste Clamence, eens een gevierd advocaat in Parijs. In een café op de Amsterdamse Zeedijk verhaalt hij over zijn leven, en over die ene nacht waarin hij getuige is van een dramatisch voorval. Dit en zijn reactie daarop hebben zijn leven totaal veranderd. Aan al zijn zekerheden is een einde gekomen.

Maar ik zie ongetwijfeld wat over het hoofd. Misschien dat ik de komende weken mijn boekenlijst kan aanvullen met goede en passende titels. Uiteraard houd ik me van harte aanbevolen voor tips en suggesties.

Sytze van der Zee

Sytze van der Zee is overleden. De oud-hoofdredacteur van Het Parool is 85 jaar geworden; hij had uitgezaaide longkanker.

Van der Zee groeide op als zoon van NSB'ers. Daarover schreef hij het boek Potgieterlaan 7. In zijn werk leek hij steeds een spiegelbeeld van zijn collaborerende ouders. Zoals werken bij een Amsterdamse verzetskrant.

Ook publiceerde hij in 2010 het vuistdikke boek Vogelvrij, waarin hij verraders, verklikkers en Jodenjagers een gezicht geeft.

Daarnaast schreef Van der Zee over zijn journalistieke werk, zoals De overkant. Mijn jaren bij Het Parool (1998) en Verslaggever van beroep (2018).

Een dagje aan het strand

In Amsterdam is zaterdag stilgestaan bij de moord op Theo van Gogh. De regisseur, acteur, scenarioschrijver, columnist, programmamaker en televisiepresentator werd 2 november 2004 door Mohammed Bouyeri vermoord in de Linnaeusstraat te Amsterdam.

Ik ben niet heel goed thuis in het werk van Van Gogh, maar weet wel dat hij een boek van Heere Heeresma heeft verfilmd: Een dagje aan het strand. De titel van dit boek is door Ernst Jansz gebruikt voor een lied op zijn solo-debuut De Overkant.

Bij een ander lied op die cd, Een ogenblik in de wind, waarvan de titel is ontleend aan een boek van de Zuid-Afrikaanse schrijver André Brink, schrijft Jansz: "Vaak ontleen ik de titel van een lied aan een boek. Eerder in deze liedcyclus was dat het geval met ‘Een dagje aan het strand’, een ontroerende novelle van Heere Heeresma over een gescheiden vader die met zijn dochtertje een dagje naar het strand gaat."

Maar een verdere connectie tussen Jansz en Van Gogh ken ik niet. Hoeft ook niet, want Heeresma trek ik weer uit de kast om in te bladeren.

Lijstjes

Op de radio hoor ik een reclame van ManagementBook.nl, om een lijstje van favoriete boeken in te leveren. Welke vijf boeken hebben je leven verrijkt?

Nu heb ik wel eens gehoord dat Adriaan van Dis niet houdt van literatuur-lijsten. Alsof literatuur een ranglijst heeft. Toch doet ook De Dis aan lijstjes, omdat er dan in ieder geval over literatuur gepraat wordt. Dat is belangrijker dan de volgorde van verrijkende boeken.

Welke boeken zijn belangrijk voor mij geweest? En als je een top-5 maakt, moeten het dan vijf verschillende auteurs zijn? Verschillende genres? Afwijkende achtergronden, elk boek uit een ander werelddeel?

Een belangrijk boek is De Overkant van Ernst Jansz. Hij beschrijft hierin het leven van zijn Indische vader Rudi. Het boek opende mijn ogen voor onze koloniale geschiedenis in de oost. Net als wat Multatuli zou doen met Max Havelaar, dat ik later las.

Van Bob Dylan smulde ik van zijn Nobel Lecture, de toespraak die hij instuurde nadat hij de Nobelprijs voor de Literatuur had toegekend gekregen. Een mooi eerbetoon aan de internationale literatuur via de boeken Moby Dick, All Quiet on the Western Front en The Odyssey.

En wat te denken van de gedichten van Slauerhoff? Sinds drie weken denk ik ook aan De Val van Albert Camus.

Zo zijn er veel meer titels en auteurs die genoemd kunnen worden. Maar voor nu: wat is een top-5 van boeken die je gelezen moet hebben? En waarom?

Rondje langs de velden

Het is al even geleden dat ik iets heb geplaatst. Dat komt onder meer omdat ik een lelijke val heb gemaakt. Maar dat overkomt meer mensen, mijn associatie gaat gelijk naar De Val van Albert Camus.

Dit boek staat in tweevoud in de kast. In een vertaling uit 1957, waar ik de twaalfde druk (1976) van heb. Anne Maclaine Pont verzorgde deze vertaling. De andere vertaling komt uit 2019 en is van de hand van Dolf Verschoor.

De val beschrijft het leven van Jean-Baptiste Clamence, eens een gevierd advocaat in Parijs. In een café op de Amsterdamse Zeedijk verhaalt hij over zijn leven, en over die ene nacht waarin hij getuige is van een dramatisch voorval. Dit en zijn reactie daarop hebben zijn leven totaal veranderd. Aan al zijn zekerheden is een einde gekomen.

Judith de Kom is op 93-jarige leeftijd overleden. Ze was de dochter van de Surinaamse verzetsheld en schrijver Anton de Kom en had zijn eerherstel tot levensopgave gemaakt. Op hoge leeftijd maakte ze mee hoe het kabinet excuses maakte voor de omgang met hem.

Een historisch 'pronkboek' over de kroning van Napoleon tot keizer van Frankrijk bracht zaterdag bij een veiling in Brussel 29.000 euro op. Het boek is door de beroemde Fransman zelf samengesteld en bevat talloze details over de kroningsceremonie. Napoleon kroonde zichzelf tot keizer op 2 december 1804. In het boek staan illustraties en wetenswaardigheden over de kroning, maar ook de gastenlijst, de dresscode en meer.

Jammer dat Martin Bril niet meer leeft; Napoleons prentenboek zou niet misstaan in het verslag van Brils passie over de kleine keizer,

Tropische storm Helene

Het is dat een tropische storm zich er niet voor leent, maar toch: bij tropische storm Helene denk ik aan Ernst Jansz. Hij schreef het liedje Belle Hélène voor de elpee Doris Day en Andere Stukken.

Maar zo mooi is de storm niet, die in de Amerikaanse staat Florida aan zeker 30 mensen het leven heeft gekost.