Ida Gerhardt

Afgelopen week was ik in Westmalle. Daar verbleef ik als gast een midweek in de Abdij van Onze-Lieve-Vrouw van het Heilig Hart van Westmalle. Het is altijd een verademing om weer tussen de Cisterciënzers-broeders te zijn.

In een week tijd worden alle 150 psalmen door de monniken gezongen en/of gereciteerd. Die psalmen worden verdeeld over zes diensten per dag. De psalmen zijn uit het Hebreeuws vertaald door Ida G. M. Gerhardt en haar levenspartner Marie H. van der Zeyde. De vertaling, die in 1972 is gereed gekomen, is daarna getoonzet door Benedictijner en Cisterciënzer kloosterlingen.

Gerhardt is ook de naamgever van de Ida Gerhardt Poëzieprijs. Het blijft iets moois en bijzonders, waar religie en literatuur elkaar ontmoeten. Onder meer in die abdij in Westmalle.

Bibliotheken

De privé-bibliotheek van Charles Darwin is online gezet. Digitaal, dus. Dat is natuurlijk mooi, om op die manier de natuurlijke habitat van de bioloog te verkennen.

Aan de andere kant, stonden die boeken maar fysiek in een speciale bibliotheek. In de Universiteit van Tulsa, in de Verenigde Staten, is bijvoorbeeld het archief van Bob Dylan verzameld. Een deel daarvan. Daar kun je met enige regelmaat sneupen door de aantekeningen en prullaria.

Of neem het Literatuurmuseum in Den Haag, waar Nederlandse auteurs een deel van hun archief hebben achtergelaten. Dat is toch genieten, om de geur van inkt en (oud) papier op te snuiven?

Ik denk aan het Strahov klooster in Praag, waar een indrukwekkende bibliotheek is bijeengebracht. De bibliotheek van het Strahov klooster is een van de meest waardevolle en best bewaarde historische bibliotheken, de collecties tellen bijna 300.000 volumes. Het oudste boek is het Strahov-evangelie uit 860.

Momenteel wonen hier weer Norbertijnen.

Nog even over die Darwin-bieb, die wordt beheerd door John van Wyhe. Het lijkt me iemand met Nederlandse voorouders. De overgrootvader van John komt misschien uit de IJssel-delta. Mogelijk. Misschien dat John dat in de boeken van Darwin kan terugvinden. Zoek dan even in de sectie Geneologie.

Darwin's privé-bibliotheek

Wetenschappers van het Darwin Online-project hebben de complete privébibliotheek van Charles Darwin online gezet. De verzameling van de grondlegger van de evolutietheorie telt nu 7400 titels en 13.000 volumes. De presentatie van het project gaat vooraf aan de 215de geboortedag van Darwin.

Jammer dat die bieb online staat. Ik had wel die rijen boeken wel in het echt willen zien. Uren struinen langs al die rugtitels. En op zoek naar die Nederlandstalige boeken, die Darwin ook in zijn kast had staan.

Dankzij het artikel van de NOS kom ik achter Gregor Mendel, een Oostenrijkse augustijn met belangstelling voor biologie. Zijn geboorteplaats en sterfplaats vertellen sowieso al veel: geboren in 1822 in Heinzendorf bij Odrau, Oostenrijks Silezië (tegenwoordig Vražné-Hynčice, Tsjechië), begin 1884 overelden in Brünn, Moravië (Oostenrijk-Hongarije) (tegenwoordig Brno, Tsjechië). Maar dat voor een andere keer.

Enfin. Het Darwin Online-project. Misschien maar een keer digitaal de boeken bijlangs.

Mini-bieb

In de wijk waar ik woon, zie ik ze her en der staan: kleine boekenkastjes, mini-biebs. Deze kasten zijn bedoeld om boeken te ruilen. Haal een boek, breng een boek.

Ruim tien jaar geleden liep ik een soort stage bij de FrieslandPost. Toen maakte ik een verhaal over de zogenoemde Little Free Library, waarvoor ik onder andere Katja de Bruin uit Wijnjewoude interviewde. Leuk gesprek, waarin zij vertelde wat zij deed. “Vanwege mijn werk als boekenredactrice zit ik veel op boekenfora. Op één van die fora zag ik dit fenomeen,” vertelt De Bruin. Ze legt uit dat de LFL in de Verenigde Staten een grote organisatie is, met vooral veel bibliotheken op het platteland – in steden is een bibliotheek makkelijker bereikbaar.

Of ik ook zo'n boekenkastje voor de deur ga plaatsen, weet ik niet. Dat zal ik met mevrouw Frits moeten overleggen. Te zijner tijd.

ND Boekenclub: 1984

Met de ND Boekenclub zijn we inmiddels halverwege de eerste boekperiode. In januari en februari lezen we 1984 van George Orwell. Het boek heb ik uitgelezen. Eindelijk. Het is zo'n boek dat al een tijd in de kast staat, maar wat ik tot nu toe niet heb gelezen.

Orwell schreef het boek in 1948, een jaar later verscheen het boek. Hij beschrijft een toekomstige wereld. Die toekomst was 1984 - Orwell draaide het jaartal '48 om naar '84, om de tijd aan te geven waarin het verhaal zich afspeelt.

De lezers volgen in het verhaal Winston Smith, lid van de partij. Hij is in de ban van het totalitaire regime - geen wonder, want de partij regeert alles. De grote leider heet Grote Broer, wiens afbeelding op elke hoek van de straat is te zien. De alwetende partij heeft overal camera's en microfoons hangen, zodat de heersende elite alles volgt van elkaar en van de onderdanen.

Winston wordt verlief op Julia, met wie hij een innige liefdesrelatie opbouwt. Beiden doen mee in het systeem, maar willen zich afzetten tegen dit gebeuren. Ze sluiten zich aan bij het Broederschap, een al dan niet bestaande groep van mensen die zich afzetten tegen de partij.

Waar het boek over gaat? Het is een zogenoemde dystopie, het tegenovergestelde van een utopie. Waar een utopie een bijzonder aangename samenleving is waarin het goed is, is een dystopie een samenleving met akelige kenmerken.

Orwell liet zich voor zijn boek inspireren door totalitaire regimes als nazi-Duitsland en de Sovjet-Unie van Stalin. Maar een land als Noord-Korea zou ook prima als inspiratie kunnen gelden.

Bij het lezen van het boek, beklom mij een angstvallig beeld. De beelden die Orwell schetst, zijn in de afgelopen decennia niet in kracht afgenomen. De achterdocht, het wantrouwen, het zijn elementen die in 1984 grote proporties krijgen, maar in een vrije samenleving als de onze misschien niet helemaal weg zijn.

Maar om nou van Nederland of West-Europa te zeggen dat het een totalitaire staat is, gaat ook weer te ver.