Wereldboekendag

Gisteren was het Wereldboekendag. Een wereldwijde dag om het boek onder de aandacht te brengen. De organisatie is in handen van UNESCO. Deze dag wordt al sinds 1995 gehouden.

Een wereldboekendag. Je kunt het ook lezen als een dag van wereldboeken. Wat zijn de klassiekers van over de hele aardbol? En wie bepaalt of dat klassiekers zijn?

Is de Odyssee van Homerus een wereldboek? Is het werk van een winnaar van de Nobelprijs voor de Literatuur een wereldwijde aanrader? Wat vinden we van de Bijbel of de Koran?

De Wereldboekendag is de Internationale dag van het boek en de auteursrechten. Sinds mijn verhuizing staat in de woonkamer een grote boekenkast. Een deel van mijn privé-bibliotheek staat hier opgesteld. Als ik tijd over heb, sta ik voor de ruggen van de boeken. Zo af en toe pik ik een boek eruit en blader ik er weer doorheen.

Soms pak ik een boek om te verhuizen. Naar mijn studeerkamer. Want daar staan ook nog boekenkasten. De scheiding van wat boven staat en wat in de woonkamer, is niet heel strikt. Grofweg is de verdeling dat beneden de literatuur staat en boven de vakliteratuur en naslagwerken.

Globaal. Want het leuke van zo met boeken omgaan, is dat de bieb leeft en beweegt. En je wordt soms verrast door boeken, omdat ze soms dus ergens anders staan dan je had gedacht.

De Wereldboekendag wordt door UNESCO georganiseerd. Nu is deze organisatie ook verantwoordelijk voor Cities of Literature. Leeuwarden is zo'n UNESCO City of Literature. Net als Utrecht, de andere Nederlandse litertuurstad. Maar ik heb in mijn stad weinig activiteiten gezien rond de Wereldboekendag.

Nou ja, dan ga ik thuis in de spreekwoordelijke luwte deze dag vieren.

Leven zonder bril

Op de radio hoor ik regelmatig een reclame over lezen zonder bril. Een aanmoediging om de ogen te laseren, bijvoorbeeld.

Maar ik denk aan lezen mét bril. Martin Bril, wel te verstaan. De columnist van de Volkskrant en Het Parool overleed vijftien jaar geleden.

Veel columns zijn nadien gebundeld. Ik lees en herlees ze met plezier. Net als zijn verhalenbundel rond Napoleon, dat ik onlangs ook weer las.

Lees mij maar met Bril. Heel graag.

The great American eclipse

De afgelopen week waren de Verenigde Staten in de ban van een zonsverduistering. The great American eclipse wordt-ie genoemd op Amerikaanse nieuwssites, soms zelfs the eclipse of the century - de zonsverduistering van de eeuw. Zo'n 44 miljoen mensen wonen in het gebied waar de volledige verduistering te zien zal zijn.

Ik denk aan het boek Eclips van Adrian Verbree. Hij beschrijft hierin zijn burn-out. Een indringend verhaal.

Ik denk ook aan het album The Eclipse Sessions van John Hiatt. De plaat is opgenomen tijdens een andere zonsverduistering.

Zo associeer ik er op los, deze dagen.

 

De jongen die van de wereld hield

De jongen die van de wereld hield heeft de Woutertje Pieterse Prijs gekregen. De uitreiking gebeurde in het Radio 1-programma De Taalstaat. Voor de gelegenheid werd dit programma omgedoopt tot De Kindertaalstaat.

Aan de prijs is een bedrag van €15.000,- verbonden. Dat bedrag gaat naar Tjibbe Veldkamp en Mark Janssen; zij kregen de 37e editie van de prijs voor het mooiste kinderboek van het afgelopen jaar uit handen van jury-voorzitter Rik van de Westelaken.

Het boek gaat over het jongetje Adem dat voor zijn geboorte alvast een kijkje mag nemen op de wereld. Hij is een 'mogelijk' kind dat bij de eerste onverwachte kus van zijn ouders een blik kan werpen op zijn bestaan. Maar tot het werkelijke leven dreigt het niet te komen, omdat zijn ouders elkaar uit het oog verliezen. Adem krijgt vervolgens de kans om als 'mogelijk' kind zijn ouders ervan te overtuigen dat ze bij elkaar horen.

De titel van de prijs verwijst naar het gelijknamige boek van Multatuli uit 1890. Het verhaal gaat over een dromerige en poëtische Amsterdamse jongen, Wouter Pieterse, die opgroeit in een kleinburgerlijk milieu in de Franse tijd. De kleinburgerlijkheid van zijn omgeving en nieuwsgierigheid van Wouter komen vaak met elkaar in botsing, en vormen het hoofdthema van het boek.

Sinti, Roma en de transporten

Op het Sinti- en Romamonument aan de Vondelstraat in Den Haag zouden namen van slachtoffers van de razzia tijdens de Tweede Wereldoorlog onvolledig zijn of in zijn geheel ontbreken. Volkszanger Rein Mercha zet zich samen met de Haagse fractie van D66 in om de ontbrekende namen op de gedenksteen te krijgen. "Mijn familiegeschiedenis is de rode draad in mijn leven."

Nu ben ik niet heel bekend met het werk van Mercha. Er zijn dagen dat ik niet naar zijn muziek luister. Maar zijn inzet is hem te prijzen. We bagatelliseren niks als we zeggen dat niet alleen de Joden, maar ook de zogenoemde zigeuners hebben geleden onder de terreur van Hitler en zijn trawanten.

Zoni Weisz schreef het autobiografische boek De vergeten holocaust over de vervolging van de Sinti en de Roma. Eerder al kwam journalist Aad Wagenaar met het boek Settela -Het meisje heeft haar naam terug. Het is dat meisje met een hoofddoek, dat uit de treinwagon kijkt. Het is de trein die door Rudolf Breslauer is gefilmd in opdracht van kampcommandant Gemmeker.

De oorlog is sowieso een thema dat mij bezig houdt. Een hele billy-boekenkast staat vol met literatuur over de Tweede Wereldoorlog. Als ik iets lees in het nieuws over deze periode, kijk ik of ik iets vindt over dat onderwerp.

Zoals over het Amsterdams vervoerbedrijf GVB en de gemeente Amsterdam. Zij storten 100.000 euro in een fonds in verband met de rol die het vervoerbedrijf heeft gespeeld bij de deportatie van Joden in de Tweede Wereldoorlog. Ook komen bij drie tramhaltes gedenktekens.

Twee boeken trek ik uit de kast. Het boek Buitengewone Transporten en het boek De Nederlandse Spoorwegen In Oorlogstijd. Over het 'openbaar vervoer', dat zich ten dienste stelde van de bezetter. Niet om gemakkelijk van a naar b te gaan, maar om bevolkingsgroepen te laten verdwijnen.

Zo ging dat. En die wond is nog altijd niet geheeld, maar een open wond.

Tom Egbers

Journalist Tom Egbers mag bij de NOS weer aan het werk. Egbers gaat zich toeleggen op verhalende programma's en documentaires op de wijze zoals hij dat eerder deed in de NTR-programma's Toms Engeland, -Ierland en -Schotland. Het gaat daarbij om programma's met afstand tot de dagelijkse sportactualiteit. Daarnaast gaat Egbers voor de NOS nog een aantal podcasts verzorgen.

Bij Egbers moet ik denken aan zeker twee boeken van zijn hand, over Steve Mokone, de eerste zwarte voetballer in Nederland. Egbers schreef daarover het boek De Zwarte Meteoor, dat in 2000 werd verfilmd. Ernst Jansz maakte daarvoor de soundtrack Mooie Schoenen.

Rond de première van deze film kwam naar voren dat Mokone twaalf jaar in de gevangenis heeft gezeten. Dat zou zijn vanwege fraude en mishandeling van zijn vrouw Joyce Maaga Mokone. De NOS-verslaggever schreef hier het boek Twaalf Gestolen Jaren over.

Misschien dat Tom Egbers opnieuw boeken publiceert. Hij heeft een fijne schrijfstijl, dus wat mij betreft is dat een aanbeveling voor nieuwe boeken.

Theresa 'Gollum' May

In het Nederlands Dagblad van vandaag staat een artikel over Theresa May, de oud-premier van het Verenigd Koninkrijk. Hoewel ze geen minister-president meer is, zit zij nog altijd namens Maidenhead in het Britse parlement.

De volksvertegenwoordiging bij het Britse eiland is net iets anders geregeld dan bij ons in Nederland. Bij de Britten wordt per stad of regio een afgevaardigde gekozen. In Nederland stemmen we evenredig: de regio waar een kandidaat-Kamerlid vandaan komt, speelt geen rol in de keuze.

Enfin.

Dat is voer voor politicologen.

Het betreffende May-artikel is geschreven door Volkskrant-journalist Patrick van IJzerdoorn. Met als kop: "Tragische Theresa stopt ermee". Vanwege de alliteratie enzo. De online-editie geeft een wat andere titel aan het artikel.

Maakt niet uit. Wat wel uitmaakt, is de draai die de politica maakte. Zij was een 'remainer', zoals dat heet. Iemand die wilde dat het Verenigd Koninkrijk onderdeel bleef uitmaken van de Europese Unie. Maar onder haar voorganger David Cameron, ook een remainer, stemde de Britse bevolking toch vóór een vertrek uit de Unie. De Brexit moest worden ingezet. En afgerond, als dat even kon.

May kon dat niet.

Blijven, vertrekken. Een blijver, een vertrekker. Andy Serkis wist wel raad met deze merkwaardige houding. Hij vertolkte eerder de rol van Gollem (Engels: Gollum), dat opmerkelijke personage uit In De Ban Van De Ring (Lord of the Rings), de boekverfilming van het gelijknamige boek van Tolkien.

En rond de Brexit maakte Serkis een Gollem-achtige uitvoering van Theresa May. Ik heb er om gelachen, hoewel het nauwelijks een lachwekkend gebeuren is. Maar je zoekt toch afleiding in barre tijden.