Frits Spits

Radiomaker Frits Spits gaat aan het einde van dit jaar met pensioen. De 77-jarige presentator stopt dan met zijn wekelijkse show De Taalstaat op NPO Radio 1.

Hij zegt dat radio maken steeds meer inspanning vereist en dat hij dit "niet ten koste kan laten gaan van mijn luisteraars en mezelf". Spits noemt radio maken het mooiste wat er is.

De Taalstaat is een mooi programma. De magie van radio is een mooi iets. En met taal bezig zijn is net zo magisch als radio maken. Jammer dat Spits vertrekt. Maar een pensioen is hem ook van harte gegund.

Het succes van De Taalstaat is voor een deel de inhoud. De gesprekken over Nederlandse taal is behoorlijk prettig. Maar het gastheerschap van Spits helpt ook. Hij is een aangename presentator, een prettige gastheer op de zaterdagse radio.

Wie hem ook gaat opvolgen bij dit taalprogramma, je hebt grote schoenen te vullen. De eerste opvolger heeft het nadeel dat hij met zijn directe voorganger wordt vergeleken. Dat moet je misschien ook maar voor lief nemen.

Enfin.

Nog drie maanden lang mogen we elke week naar de prettige stem van Frits Spits luisteren. Horen over Nederlandse taal in muziek en boeken. Een aangenaam vooruitzicht.

Bovensmilde

In 1977 namen Zuid-Molukse jongeren een basisschool in Bovensmilde over. Ze gijzelden de leerlingen en hun meesters en juffen. De actie was onderdeel van een groter gijzeldrama. Ter hoogte van het dorp De Punt werd een intercity stilgezet. In een bocht, het bedienen van de noodrem bleek toch zwaarder te zijn dan de jongeren hadden gedacht.

Een halve eeuw later ondervinden de leerlingen nog altijd last van de gijzeling. Een klein deel kampt met zware mentale klachten en het aantal vermoedelijke gevallen van PTSS ligt hoog. Veel oud-leerlingen voelen zich in de loop der jaren te weinig gesteund.

Dat zijn een aantal conclusies na een groot onafhankelijk onderzoek door het ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum. Aan het onderzoek deden onder anderen 45 oud-leerlingen mee, evenals enkele betrokken leraren en 25 naasten van de slachtoffers.

Kinderboekenschrijver P.S. Kuijper schreef een boek over de gelijktijdige treinkaping. Morgenrood Voor De Molukken is de titel van dit boek. Een educatief verhaal, omdat het ook aangeeft waarom de kapingen plaatsvonden.

Dit is het enige literatuurboek dat ik over de Molukse kapingen ken. Al het andere wat er over is geschreven, bevat onderzoeken en achtergrondinformatie.

De Molukkers hebben ook wel wat meegemaakt. Begin jaren 50 werden ze vanuit Indië/Indonesië naar Nederland gebracht. Tijdelijk, was de belofte. Met een half jaar zouden de -voornamelijk- KNIL-militairen weer terug. Naar hun eigen staat. Niets bleek minder waar. De Molukkers werden opgevangen in de voormalige Joodse kampen, en bij aankomst in Nederland gelijk ontslagen uit het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger.

Over die jaren maakten Ernst Jansz en Jimi Bellmartin het lied Barak 23, over Kamp Vught, waar Jimi met zijn familie werd opgevangen. Woonoord Lunetten, zo werd dit voormalige concentratiekamp na de oorlog genoemd.

We hebben je nodig

Vorige week was het de 24e herdenking van 9/11, de Amerikaanse datumnotatie waarmee de aanslagen op New York wordt aangeduid. Piet Kuijper schreef er het kinderboek Vlucht 93 over. Maar welke muziek is gemaakt naar aanleiding van deze terroristische aanslag?

Bob Dylan kwam die dag met zijn album "Love and theft". Het is een geval van toeval dat de twee dingen dezelfde dag plaatsvonden: de release van dit album en de aanslagen door Al Qaida. Sommige (Engelstalige) fans zien overigens wel aanwijzingen in de tekst, dat Dylan aanvoelde dat er iets zou gebeuren. En zien er hoopvolle woorden in de liedteksten.

Bruce Springsteen kwam in de maanden erna met het album The Rising. Het was zijn eerste studio-album met zijn begeleidingsband The E-Street Band sinds Born in the USA uit 1984. Nummers voor The Rising waren al eerder geschreven, en gaan onder meer over de jeugd van The Boss. Maar, vertelt de Wikipedia-pagina over dit album: Naar verluidt zou Bruce Springsteen de inspiratie voor deze plaat hebben gekregen toen hij enkele dagen na 11 september over een brug vanuit New York naar huis reed toen een onbekende met zijn auto naast hem stopte en de woorden sprak: "We hebben je nodig."

We hebben je nodig. Mooie woorden voor een tekstschrijver. Dat is precies de opdracht van een muzikant, een schrijver of de combi van die twee. Woorden, muziek, iets om mee verder te gaan.

Vlucht 93

Het is vandaag 24 jaar geleden dat in de Verenigde Staten de beruchte aanslagen plaatsvonden. Twee vliegtuigen boorden zich in de Twin Towers van het World Trade Center in New York, en een ander vliegtuig in het Pentagon. Een vierde vliegtuig stortte neer in de buurt van Shanksville in de staat Pennsylvania.

Het laatste vliegtuig was vlucht 93. Passagiers wisten te voorkomen dat dit vliegtuig haar doel zou bereiken. In plaats van stortte het neer. Piet Kuijper schreef over deze vlucht het boek Vlucht 93. Een bijzonder boek, omdat het voor kinderen is geschreven.

Joost Zwagerman

Vandaag is het tien jaar geleden dat Joost Zwagerman uit het leven stapte. In het Radio 1-programma Villa VDB is uitgebreid aandacht besteed aan dit gebeuren.

Arielle Veerman was getrouwd met Zwagerman. Na zijn overlijden schreef zij het boek De langste adem. Mijn wandelmaatje Ellen is vaak in dit boek begonnen, maar niet uitgemaakt. Een lastig boek, niet makkelijk om te lezen.

Wat ik me herinner van die dag, tien jaar geleden, is dat Joost Zwagerman die avond te gast zou zijn bij een Radio 4-programma. Een zender met klassieke muziek. De auteur zou komen vertellen over zijn jongste boek, een gedichtenbundel, De stilte van het licht. Maar hij kwam niet opdagen. Om de tijd te vullen, en omdat de redactie niet wist waar Zwagerman was, werd de muziek gedraaid die hij al eerder had ingediend.

De redacteuren wisten niet dat hij zich toen al van het leven had beroofd.

Johannes Jacobus Willebrordus (Joost) Zwagerman leed aan de ziekte van Bechterew. Dit vertelde hij in een interview met HP/De Tijd, dat hij gaf voordat hij zichzelf van het leven beroofde. Zwagerman sprak voor het eerst openlijk over zijn ziekte.

Modeontwerper

Stropdas en Armani-jas, 't uniform van de hebzucht

en wat ze zakenzak beetheeft krijg of zie je nooit terug

Ze zitten overal, waar wat valt te halen

en het doet er niet toe bij wie, als ze maar betalen

En het is fijn

oh, het is fijn

mmm, het is fijn

ah, het is fijn

om er niet bij te horen

om er niet bij te horen

om er niet bij te horen

om er niet bij te horen

Vrienten, Henny. De een is de ander niet. Een leven in liedjes, (Amsterdam: De Harmonie, 2020), pagina 40-42

Nieuw schooljaar

Vandaag is het nieuwe schooljaar begonnen. Alle onderwijsinstellingen beginnen weer. De jaarroosters zijn weer compleet, de docenten weten waar ze aan toe zijn.

De leeslijsten zijn ook weer op orde. De docenten Nederlands weten wat ze hun leerlingen laten lezen. Soms klassiekers van oudsher, soms nieuwe boeken. Taal is in ontwikkeling. Leg maar eens een lijstje van je eigen eindexamen naast dat van het eindexamen van afgelopen jaar.

Het houdt je gaande.