Het Achterhuis

Een kringloopbedrijf uit het Friese Burgum heeft een eerste druk van Het Achterhuis van Anne Frank verkocht voor 3550 euro. Het boek was op het nippertje gered uit de oudpapierbak.

Het Achterhuis werd in juni 1947 gepubliceerd in een oplage van 3036 exemplaren, meldt de NOS. Tijdens de afwas had ik het erover met Mevrouw Frits. Een oplage van drieduizend stuks. Dat kun je met de kennis van nu nauwelijks voorstellen.

Maar net na de oorlog kon je de publicatie van dit dagboek juist niet voorstellen. Het was nog maar twee jaar nadat Nederland was bevrijd. Het was de tijd om vooruit te kijken, niet om nog weer terug te denken aan de oorlogsperiode.

En het was de tijd van de wederopbouw. Papier was er niet in overvloed, dus er moesten strakke keuzes gemaakt worden wat op de boekenmarkt kwam. Pas toen historicus Jan Romein een artikel over het toen nog onbekende dagboek van Anne Frank op de voorpagina van Het Parool schreef, toonden de eerste uitgeverijen interesse in het dagboek.

De persoon die dit exemplaar in huis heeft, moet het veilig opbergen. En handschoenen gebruiken als het boek tevoorschijn wordt gehaald.

Koffiefilters

Sinds ik een ongelukkige val maakte van de trap, loop ik langs verschillende specialisten. Alle doktoren hebben de taak gekregen om na te gaan wat mijn val veroorzaakt heeft. Zo kom ik ook langs een diëtist en een leefstijl-coach.

Een van de onderwerpen waar we het over hebben, is het eet- en drinkpatroon. Zo heet dat dan in jargon. In gewone mensentaal: wat eet en drink je? Suiker moet je zoveel mogelijk vermijden, alcohol mag met mate. Verzadigde vetten zijn verkeerd en moet je ook laten staan, onverzadigde vetten zijn oké en mag je prima hebben. Dat soort adviezen krijg je mee.

Koffie is ook zo'n onderwerp. Het is geen verboden product. Gelukkig maar, want ik ben een fervent koffiedrinker. Maar het gaat er dan wel om welke soort koffie je drinkt. Filterkoffie heeft de voorkeur. Dat komt omdat filterkoffie met een filter wordt gezet. De papieren filter houdt het stofje cafestol tegen.

Cafestol is een diterpeen molecuul dat van nature aanwezig is in koffiebonen en dat effect heeft op het cholesterol in het bloed, lees ik op Wikipedia. Cholesterol vergroot de kans op bijvoorbeeld een hartaanval of beroerte.

Bij dit verhaal moet ik denken aan Boele P. Ytsma, voormalig theoloog en tegenwoordig gezondheidsgoeroe. Na een pittige burn-out (alsof er een burn-out-light bestaat) gooide hij het roer om: hij ging plantaardig eten. En dus als veganist door het leven.

Over zijn nieuwe levensstijl schreef Ytsma in 2013 het boek Ik ben een planteneter. Geen vlees, geen dierlijke producten meer. En een behoorlijk kilo-verlies, zijn gezondheid is er behoorlijk op vooruit gegaan. Toen ik in deze periode een kopje koffie met hem ging drinken, nam hij een glas groene thee.

Na dit boek, zijn derde inmiddels (na twee boeken over geloofstwijfel), is het wat stil geworden rondom Ytsma. Tegenwoordig runt hij met zijn tweede vrouw Anat een zelfvoorzienende bed & breakfast in Thesinge.

Maarten 't Hart

Schrijver Maarten 't Hart krijgt de P.C. Hooftprijs voor zijn oeuvre aan verhalend proza. De 80-jarige auteur schrok van de onderscheiding, maar is er erg blij mee. Hij noemt het "de mooiste prijs die je in Nederland kunt krijgen".

De eerste keer dat ik iets over de scrhijver hoorde, was op de middelbare school. Havo 4 van het Greijdanus College in Zwolle. We hadden een themaweek, waarin verschillende vakken zich bogen over dit thema. Dit jaar was Huwelijk het thema; het vak Nederlands had een lijstje met citaten en aforismen ingeleverd voor de bijgaande Greijdanus-studiegids. Met een citaat van 't Hart: De enige woorden die rijmen op 'huwelijk' zijn 'gruwelijk' en 'afschuwelijk'.

De tweede keer dat op het Greijdanus de naam van Maarten voorbij kwam, was in een les van het vak Nederlands. We waren bezig met het samenstellen van onze leeslijst, de docent gaf vaak een passende suggestie. Aan een meisje stelde hij Een vlucht regenwulpen voor, het boek dat tien jaar later het te lezen boek was voor de campagne Nederland Leest.

Ik was toen best wel verliefd op dit meisje, maar kon mezelf bedwingen. Haar aangeraden boek zou ik niet lezen, dat plezier gunde ik haar.

Voor de oudere Leeuwarders is Maarten 't Hart ook een bekende naam. De verhalenbundel Het vrome volk verscheen in 1975. Hierin komt dominee Zelle naar voren, losjes gebaseerd op de Leeuwarder predikant Johannes Hendrikus Zelle. Die voelde zich in een kwaad daglicht te zijn gesteld door de gepromoveerde bioloog - overigens beiden gereformeerd (synodaal).

Enfin, over deze kwestie is genoeg terug te lezen. Dat voor een andere plek. Maarten 't Hart heeft inmiddels zijn literaire bekroning. Van harte gefeliciteerd.

Damascus

Het regime van de Syrische president Assad is gevallen. Rebellen veroverden zaterdag de stad Homs en niet veel later ook hoofdstad Damascus. Assad is met een vliegtuig de stad ontvlucht naar onbekende bestemming.

Ik ben vorige week begonnen in het boek Het Mysterie van Jostein Gaarder. Het is een kerstverhaal, over het Noorse jongetje Joachim. Die heeft een adventskalender gekocht. Achter de luikjes van de aftelkalender zit een verhaal verstopt over Elisabet.

Het verhaal is geschreven door de marktkoopman Johannes, die ooit een Elisabet kende. Hoe dit verhaal precies verloopt, is door Gaarder op zijn bekende manier uitgewerkt.

Johannes uit dit boek komt uit Damascus. Toen in 1992 dit boek verscheen, in het Noors onder de titel Julemysteriet, was Bashar's vader Hafiz al-Assad de Syrische leider. Maar daar refereert Gaarder niet naar. Misschien maar goed ook.

Want de Assad-familie is nu verdreven uit Damascus. Maar de Bijbels-historische waarde van de Syrische hoofdstad bestaat al tweeduizend jaar. En daarmee is de stad een blijvende naam gebleven.

Suster Bertken

Met de Literatuurkring waar ik deel van uit maak, lazen we de afgelopen tijd het boek Suster Bertken. Een roman, geschreven door predikant Frans Willem Verbaas. Met het oeuvre van de hervormde PKN-dominee was ik niet bekend, maar zijn boek over de kluizenares beviel me wel. Verbaas schrijft makkelijk.

Het verhaal over Berta Jacobsdochter is dan ook wel een die tot de verbeelding spreekt. Een buitenechtelijke dochter van een geestelijke, die bij wijze van boetedoening zichzelf laat inmetselen. En vervolgens 57 jaar in haar kluis verblijft, tot grote frustratie van het kerkbestuur. Want die wil de kerk uitbreiden, maar dan moet Suster Bertken met haar kluis verhuizen - en dat wil ze niet.

Naast bidden en mediteren, schreeft Bertha ook. Twee boeken hebben de tand des tijds doorstaan: Het boecxken van dye passie, proza over het lijden van Christus. Het andere boekje heet Suster Bertkens boeck tractierende van desen puncten en bevat onder meer gebeden en acht liederen.

Die liederen hebben het gebracht tot de Nederlandse literatuurgeschiedenis. En dus tot het boek dat Verbaas over haar schreef. Een laagdrempelige kennismaking met deze middeleeuwse non.