Het boek De Overkant van Ernst Jansz is misschien wel het boek dat het meeste indruk op mij heeft gemaakt. Ik kwam het boek in 2000 tegen in een vierde druk (wat de eerste druk als Reprise Literair) was. Een slimme zet van uitgeverij In de Knipscheer: dat jaar kwam Doe Maar voor het eerst weer bij elkaar, en laat Jansz nou de oprichter zijn van dat bandje.
Enfin.
De eerste druk verscheen in 1985, een jaar nadat Doe Maar uit elkaar was gegaan wegens te groot succes. In 1983 al verscheen Jansz' literaire debuut, Gideons Droom. Zowel Gideons Droom als De Overkant heeft Nederlands-Indië/Indonesië als onderwerp.
Ernst maakt in De Overkant een portret van zijn vader Rudi, die vlak voor de Tweede Wereldoorlog in Nederland komt studeren, in het verzet komt en daardoor wordt opgepakt en gevangen in Kamp Amersfoort, en na de oorlog een concentratiekampsyndroom ontwikkelt.
Dat portret bestaat uit drie delen: het eerste deel bestaat uit brieven aan hem in Holland vanuit het vooroorlogse Batavia, het middelgedeelte zijn door Rudi's weduwe Jopie vertelde herinneringen en tot slot door een reisverslag van de zoon Joch die in Indonesië een ontdekking doet die de verhalen daarvoor in een ander, dramatischer licht plaatst.
De vondst is een brief in de oude Bijbel van vader, en is gericht aan de zoon, die in het boek Joch heet. Een emotionele brief, waarin de vader zijn ideeën uiteen zet en tot de conclusie komt dat hij door alles en iedereen in de steek is gelaten - 'zo verloor ik ook jou'.
Het boek heeft zo'n impact op mijn literaire leven, omdat ik misschien voor het eerst invoelde hoe een vader-zoon-relatie 'werkt'. Maar ook de techniek, de manier waarop je iemand portretteert. Hoe je je eigen vader schetst voor een groot, maar anoniem publiek. Over hoe een muzikant, die toch bekend was geworden als de onbereikbare zanger voor bakvissen, hoe hij veel meer was dan een onbereikbare zanger voor bakvissen.
Dat soort dingen zullen ongetwijfeld een rol hebben gespeeld. Toen ik dat boek als 14-jarige las en er door werd weggeblazen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten