Als in het laatste jaar van de Tweede Wereldoorlog dezelfde media beschikbaar zijn als nu, hoe zou dan in dat laatste oorlogsjaar verslag worden gedaan?
Die vraag stelde de NOS zichzelf, toen het in 2019 vijfenzeventig jaar geleden was dat D-Day begon, dat Dolle Dinsdag plaats vond en de geallieerden de gebieden heroverden op de nazi's. Het resulteerde in een dagelijkse update van hoe de oorlog vorderde, als we vanuit nu verslag zouden doen. En alle verhalen werden gebundeld in het boek 75 Jaar Bevrijding.
Het laatste oorlogsjaar was een lang jaar. Dat begon natuurlijk al met de landing op de stranden van Normandië, begin juni 1944. Het bevrijdingsjaar eindigde pas in augustus 1945, met twee atoombommen op de Japanse steden Hiroshima en Nagasaki.
Als je de nieuwsverhalen leest die de NOS heeft gemaakt over deze gebeurtenissen, gaan de rillingen over je rug. De feiten kennen we wel, maar wat is er daadwerkelijk gebeurd? Was de inzet van deze bom gerechtvaardigd om een wereldoorlog tot een einde te brengen? Was het dat waard?
Sja. Als, als, als.
De bommen in Japan waren het begin van het einde. Een kleine week later capituleerde de keizer en was de oorlog definitief afgelopen. Ook in Azië. Ook in Nederlands-Indië, onze toenmalige kolonie. Ook voor al die mensen die in de brandende zon hebben geleden onder de Japanse overheersing.
Hoe speelde de Tweede Wereldoorlog een rol in de Nederlandse literatuur? Martin Bril en Dirk van Weelden hebben in 1991 een bloemlezing uitgebracht, waarin deze vraag wordt beantwoord. Min of meer, want het is een momentopname. En een persoonlijke voorkeur. Zoals dat gaat bij een litaraire keuze.
Bril en Van Weerden. Een schrijversduo. Hun gezamenlijke debuut, Arbeidsvitaminen, stamt uit 1987. Daarna volgden hun co-producties Piano en gitaar (1990) en Home sweet home (1992). Maar daarna gingen beide schrijvers hun eigen weg.
Enfin.
De bom is gebarsten. De oorlog is ten einde. Maar het is nooit ver weg. Na twee of drie generaties leeft die oorlog nog steeds. In het kader van 'Dit nooit meer'. Of met het idee dat Auschwitz bij ons aan tafel zat.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten